Defekasyon (dışkılama) güçlüğü olan kabızlık, sert ve kuru dışkının kalın bağırsak veya rektumda birikimi veya ilerleyememesi olarak tanımlanabilir. Pek çok nedene bağlı olarak şekillenebilen konstipasyon kedilerde sık karşılaşılan kronik bir sindirim sistemi problemidir.
Pek çok sindirim sistemi hastalığının seyri sırasında semptom olarak görülebileceği gibi primer bozukluk olarakta şekillenebilir. Kalın bağırsaklarda dışkının geçişine engel olan her türlü etken konstipasyonun şekillenmesine neden olabilir. Normalde kalın bağırsakların fonksiyonu, bağırsak içeriğinden su ve elektrolitlerin emilimi, daha sonrada kontraksiyonlarla dışkının dışarı atılımıdır. Ancak bağırsaklardan geçişin uzun sürmesi ve bu esnada su ve elektrolitlerin normalden fazla emilmesi sert ve kuru dışkının şekillenmesine ve konstipasyonun oluşmasına neden olur.
Konstipasyonun nedenleri beslenme, çevresel faktörler, mekanik etkenler, nörolojik nedenler, bazı ilaçlar ve ağrılı dışkılamaya neden olan hastalıklar olarak sayılabilir.
Kedilerde konstipasyona neden olan etkenlerin başında tüy yutma gelir. Yalanarak temizlenme esnasında yutulan kıllar sindirilemez ve yumaklaşarak dışkının ilerlemesine engel olabilir. Bu tür konstipasyonlar özellikle uzun tüylü ırklarda oldukça sık şekillenir. Konstipasyona yatkınlığı söz konusu olan uzun tüylü ve çok yalanan kedilerde kıl yumaklarının şekillenmemesi ve dışkı ile kolay atılımının sağlanabilmesi için malt- soft gibi spesifik ürünlerin veya zeytinyağının günlük olarak kullanılması oldukça faydalıdır.
Beslenme de konstipasyon şekillenmesinde büyük rol oynar. Selülozdan fakir gıdalar ile beslenme, yetersiz su içilmesi, sürekli ciğer vermek gibi tek yönlü beslenme, konstipasyonların şekillenmesinde rol oynayan primer nedenlerdir.
Bağırsaklardan dışkının geçişine engel olan yabancı cisimler, fıtıklar ve tümörler de kedilerde sık görülen etkenlerdir. Bazen bağırsağa dıştan baskı yapan karın içi tümörleri dahi geçişe engel olarak konstipasyonlara neden olabilir. Ayrıca anüs ve rektumun hastalıkları da konstipasyonun şekillenmesinde büyük etkendir. Böyle bir durumun varlığında ağrı nedeniyle dışkı yapmaktan sakınıldığından dışkının bağırsaklarda bekleme süresi artar ve konstipasyon şekillenir.
Omurlara ait deformasyonlar, omurlar arası disk fıtıkları ve yaralanmalar sonucunda bölgeyi uyaran sinirlerin etkilenmesi nedeniyle bağırsakların kontraksiyonunun yavaşlaması veya kaybolması da kedilerde konstipasyonun sık görülen nedenleridir.
Kalın bağırsağın son bölümünde genişleme ile karakterize olan idiopathic ve edinsel megakolon olgularında güç ve ağrılı defekasyon dikkat çekici bulgudur.
Hastalıkların seyri sırasında da sekunder olarak konstipasyon görülebilir. Özellikle operasyon sonrası uzun süren nekahat dönemleri, genel durumun bozulması ve halsizlikle seyreden ve hastanın uzun süre yatmasına neden olan hastalık hallerinde de defekasyon reflesleri azaldığından konstipasyon şekillenebilir.
Kedilerde konstipasyona neden olan psikolojik nedenler de söz konusudur. Taşınma veya ev içinde tuvaletinin yerinin değişmesi, kumunu beğenmeme veya tüylerin anal bölgede birbirine yapışması da kediler için bir konstipasyon nedeni olabilir. Bu gibi durumlarda şartların düzenlenmesi ile kolayca iyileşme olur.
Konstipasyonlarda en dikkat çekici klinik belirti ıkınmanın var olmasına karşın dışkı yapamamaktır. Başlangıçta az ve ağrılı olan dışkılama zamanla hiç dışkı yapamamak şeklinde görülebilir. Kronik olaylarda sırtın kambur tutulmasıda dikkat çekici bulgulardan biridir.
Kronik vakalarda şiddetli ıkınma ve sert dışkı nedeniyle kimi zaman kanlı ve mukuslu bir dışkı görülebilir. Bu durum bağırsak mukazasında şekillenen hasara bağlıdır. Ayrıca iştahsizlik, kusma, halsizlik, dehidrasyon ve genel durumda bozulma da uzun süren konstipasyonlarda görülebilen belirtilerdir
Klinik olarak kolay tespit edilebilen bir durum olan konstipasyonlarda dikkat edilmesi gereken konu, ıkınmaya neden olan başka bir nedenin var olup olmadığının tespit edilmesidir. Özellikle sistit gibi üriner sistem hastalıklarında da aynı şekilde aşırı ıkınma ve sık sık tuvalet yapma pozisyonunun alınması söz konusu olduğundan iki durum arasındaki farkın ayırt edilmesi gerekir.
Kolay teşhis edilebilen, koruyucu uygulamalar ve diyet düzenlemeleri ile nüksleri önlenebilen konstipasyonlar özellikle kronikleştiği durumlarda oldukça sıkıntı yaratan bir olgudur. Şekillendiği durumlarda vakit geçirmeden veteriner hekim tarafından sertleşmiş dışkının uzaklaştırılması ve uygun görülen tedaviye geçilmesi gerekir. Öğünlerin azar azar sık verilmeside oldukça faydalıdır. Özellikle lifli gıdalar tercih edilmelidir. Tedavisinde asıl nedenin ortadan kaldırılması, bağırsak peristaltiğinin artırılması temel prensiptir. Nükseden olaylarda, özellikle yaşlı hastalarda gerekirse ömür boyu sürgüt ilaçlar besinleriyle birlikte verilmelidir.
