Kedilerden İnsanlara Bulaşan Hastalıklar

kedi-tarama-01Zoonoz hastalıklar (hayvanlardan insana geçen) insan ve hayvan arasında ortak olan, doğal transfer ile aktarılan hastalıklar olarak tanımlanırlar.

 Transfer; hayvan ve insan arasında direk hayvana temas ile veya indirek olarak sekresyon, salivasyon ve dışkı yoluyla bulaşabilir veya diğer aracılar olan su, yemek,kıyafet gibi…

Çoğu zoonoz ajan bağışıklık durumuna bakmaksızın enfekte edebilir. Fakat immun sistemi baskılanmış olan kişilerde klinik semptomlar daha ağır geçecektir. Örneğin; primer toxoplasma gondii enfeksiyonu olan bir kişi bağışıklığı yeterli olduğunda hastalık anlaşılmadan sonlanacaktır. Oysa immun sistemi baskılanmış kişilerde hayatı tehtid edebilen hastalıklar ortaya çıkabilir.

Kedi sahibi olan aile bireylerinin, herhangi birisinde immun yetmezlik ortaya çıkarsa yada bu tarz bir durum farkedilirse sahip olunan kediden uzakta olmaları, kişisel olarak sahip olmamaları gereklidir. Çünkü bu durum hayati tehlikeye yol açabilir. Birçok enfeksiyon oluşturan ajanlar hem kediyi hemde insanı enfekte edebilir.

Bazen sonradan alınmış olan zoonoz hastalıklar genellikle kedi ile kontakt sonrası alınmış olarak farzedilir. Özellikle sağlıklı, yetişkin, parazit olmadığı düşünülen ev kedileri benzer enfeksiyon hastalıkları edinebilirler.

Birçok örnekte olduğu gibi, çoğu durumlarda kedi ilişkili zoonozlarda insanlar kedilere oranla daha fazla enfekte olabilir. Bu yüzdendir ki insanlar arasındaki bulaşma insan-kedi arasındaki bulaşmadan daha fazladır. Birçok değerli kuruluş bu sebepten dolayı “kedinizden vazgeçmeyin” uyarısında da bulunmaktadır. Özellikle evinde kedi besleyen insanlar için birçok fayda sağlamaktadır. Artan mutluluk ve azalmış depresyon buna dahildir.

yavru-kedi-isirmaHayvanlarla birlikte yaşayan, onlara bakan kişiler, diğer hayvan sahibi olacak kişilere hayvan sahipliliğinin yarar ve zararları hakkında doğru bilgiler sağlamalıdırlar ki evcil hayvan sahibi olacak kişiler önceden kararı doğru verebilsinler.

Fakat kişilere sunulan bilgiler bazen çeşitlilik arz eder. Örneğin yakın zamanlarda yapılan çalışmalarda veteriner ve doktorların verdiği cevaplar çeşitlidir. Veterinerler doktorlara oranla zoonozları daha çok tartışmışlardır. Birçok doktor zoonozlar hakkında  müşterilerine açıklama yapmaktan rahatsızlık duymuşlardır ve bu bilgiyi veteriner hekimlerin hastalara ve hekimlere sağlamaları gerekliliğine inanmışlardır. Ancak çoğu zaman doktorlar ve veterinerler arasında iletişim eksikliği vardır.(USA, 2002)

Multiple enfeksiyon ajanları zoonotik transferi yapmaya müsaitlerdir.

Enterik zoonoz ajanlar

Multiple ajanlar insan ve de kedileri etkiler. Bu enfeksiyonlardan bazıları kedilerde ortaktır. Örneğin Colorado’nun kuzey-merkez kısmında dışkıda zoonoz potansiyeli olan enterik ajanlar  kedilerin %13,1′inde ve Newyork merkezinde ise %40,7′sinde pozitif olarak test edilmiştir.

Bazı enfeksiyöz ajanlar (Giardia spp., Cryptosporidium spp., Salmonella spp., Campylobacter spp) çok hızlı bir şekilde bulaşabilir. Bunun haricinde kalan diğer ajanlar ise (Ancylostoma braziliense, Toxocara cati, T.gondii) dış ortamda bir müddet zamana ihtiyacı vardır.İnsanlar kedilerden alması muhtemel enterik zoonoz ajanları kedilerden direkt almasından ziyade çevreden daha rahat alabilirler.

Bakteriler

ORGANİZMAKLİNİK GÖRÜNÜMENFEKSİYON KAYNAĞIİNSANDA GÖRECELİ RİSK
BAKTERİLER
Bacillus anthracisKEDİ: Subakut-Kronik, Çenede ve dilde irinli lezyonlar, dudak, kafa ve boğazın şişmesi.
İNSAN: Ortası hücre ölümü (nekrotik) bulunan kutanöz ülser, Pneumoni, Kanlı ishal, Menenjit, Kan kusma.
KEDİ: Yaralar, solunum ve sindirim yoluyla
İNSAN: Yaralar, solunum ve sindirim yoluyla
Bugüne kadar gözlenmedi
Bartonella sppKEDİ: Subklinik seyir. Uveit, Ateş, Sinirsel belirtiler, Diş eti yangısı (Gingivit).
İNSAN: Lenf yumrularının şişmesi (lenfadenopati), Ateş, Halsizlik, Basiller anjiomatisis, Basiller purpura, vb.
KEDİ: Ctenocephalides felis (pire), ısırık ve tırmalama
İNSAN: Ctenocephalides felis (pire), ısırık, tırmalama ve dışkı
İnsanda enfeksiyon; genellikle bölgedeki pire populasyonu ile alakalıdır, pire ve dışkısı ile insanda birincil risk oluşturabilir
Bordotella bronchisepticaKEDİ: Subklinik, ÜSYE, Pneumoni (az sıklıkla).
İNSAN: İmmun sistemi baskılanmış kişilerde Pneumoni.
KEDİ: Aerosol yolla
İNSAN:Aerosol yolla
Genellikle az etkisi vardır
Borrella BurgdorferiKEDİ: Subklinik
İNSAN: Kaşıntı, polyartrit(çoklu eklem iltihabı), miyokarditis(kalp kası iltihabı), sinir sistemi bozukluğu
KEDİ: Ixodes spp. (kene)
İNSAN: Ixodes spp. (kene)
Yok, eğer etken zoonoz ciddi bir ajan taşımıyorsa
Campylobacter jejuniKEDİ: Subklinik, Gastroenterit.
İNSAN: Subklinik, bakteremi, gastroenterit(Mide-barsak iltihabı), karın ağrısı, eklem ağrısı,
KEDİ: Dışkı kontaminasyonu, kümes hayvanları ürünleri, sadece et ile beslenme(carnivorism)
İNSAN: Dışkı kontaminasyonu, kümes hayvanları ürünleri
Az sıklıkla, Zaman zaman kedi ile kontak kurulduğunda
Capnocytophaga canimorsusKEDİ: Subklinik
İNSAN: Bakteremi, Keratitis
KEDİ: Normal oral flora
İNSAN: Isırık yarası, tırmalanma
Az sıklıkla, Zaman zaman kedi ile kontak kurulduğunda
Corynebacterium diphtheriaeKEDİ: Subklinik, Larynx’in membran ile çevrilmiş olması, Büyümüş böbrek, Felç
İNSAN: Ateş, Farenjit, Difterik membran, Servikal lenfadenopati, Myokarditis
KEDİ: Solunum yolu, dışkı/idrar gibi vücut sıvıları ile temas
İNSAN: Solunum yolu, dışkı/idrar gibi vücut sıvıları ile temas
Bugüne kadar gözlenmedi
Francisella tularensisKEDİ:Septisemi, Pneumoni
İNSAN: Ülseratif, glandular, okuloglandular, pneumonik
KEDİ: Kan emici örümcekgiller, kontamine olmuş et ürünleri yeme(tavşan gibi)
İNSAN: Kan emici örümcekgiller, kontamine olmuş et ürünleri veya su, solunum yolu, kedi ısırığı
Az sıklıkla, zaman zaman kedi ısırması ile
Helicobacter sppKEDİ: Subklinik, az sıklıkla kusma
İNSAN: Subklinik, gastrik ülser,
KEDİ: Dışkı veya oral kontaminasyon
İNSAN: Dışkı veya oral kontaminasyon
Az sıklıkla, insanda sık olmasına rağmen benzer kedilerden transfer ters yönde zoonoz olabilir
Leptospira sppKEDİ: Subklinik, ateş, nefrit, hepatit
İNSAN: Ateş, kırgınlık, akut böbrek veya karaciğer hastalığı, üveit, sinir sistemi hastalığı
KEDİ: Direk idrar ile temas, kontamine olmuş eti yeme
İNSAN: Direk idrar ile temas, kontamine olmuş eti yeme, ısırık yarası
Bölgesel değişiklikte endemik; kediden bugüne kadar gözlenmedi
Listeria monocytogenesKEDİ: Subklinik taşıyıcı
İNSAN: Düşük yapma, ölü doğum, doğum sonrası ölüm (4-6 hafta), beyin ve zarlarının iltihabı, üveit, aseptik menenjit
KEDİ: Kontamine su ve toprak
İNSAN: Taşıyıcılar, kontamine toprak, su, sebze ve yeşillik
Bugüne kadar gözlenmedi
Mycobacterium sppKEDİ: Kronik akıtıcı sistem bozuklukları
İNSAN: Sellülit, polyartrit
KEDİ: Sindirim yoluyla, solunum yoluyla
İNSAN: Solunum yoluyla
Kedi bu tarz bulaşımda kaynak değil
Salmonella sppKEDİ: Subklinik, karışık yada kalın barsak hastalığı, bakteremi, düşük
İNSAN: Subklinik, mide/barsak iltihabı, Apse
KEDİ: Normal flora
İNSAN: kedi ısırığı
Sıklıkla insanda bulaşma; az sıklıkla kedi teması ile
Streptococcus grup AKEDİ: Subklinik, geçici taşıyıcı
İNSAN: Septisemi, deri enfeksiyonu, kulak iltihabı, taksik şok sendromu, glomerulonefrit, vb.
KEDİ: Aerosol yoluyla
İNSAN: Aerosol yoluyla
Zaman zaman kediyle temas sonucu kedilerden transfer ters yönde zoonoz olabilir
Yersinia enterocoliticaKEDİ: Subklinik
İNSAN: Mide/barsak iltihabı
KEDİ: Dışkı
İNSAN: Dışkı
Bugüne kadar kediden bulaşma gözlenmedi
Yersinia pestisKEDİ: pnomonik, bakteremik
İNSAN: pnomonik, bakteremik
KEDİ: Fare, sıçan gibi bakteremik rodentlerin yenmesi,
İNSAN: Rodent pireleri, kedi ısırması, Aerosol yol, dışkı idrar gibi sekresyon teması
Kuzeybatı bölgelerde (ABD), kedi ile temas sonucu oluşur
Yersinia pseudotuberculosisKEDİ: İştahsızlık, mide/barsak iltihabı
İNSAN: Lenflerin şişmesi, barsak iltihabı, eklem ağrısı, septisemi, derinin şişmesi
KEDİ: Dışkı
İNSAN: Sindirim ve Solunum yoluyla
Bugüne kadar gözlenmedi

Halkalı Vets & Pets Veteriner Kliniği

Veteriner Hekim Süleyman ÜRKMEZ